Safarkeygii Magaalada iyo Buurta Sheekh
Muddo kooban ayaan Berbera joogay. Kulayl hanfi wata ayay
lahayd. Waa 10kii bisha 9aad, 2019. Xilli galab ah ayaan aniga iyo Abwaan
Cabdinaasir Afrika ka baxnay magaalada Berbera, waxa aan u sii jeednaa
magaalada Sheekh, si aannu quruxda deegaanka iyo qabawga dhulka ugu nasannoo oo
waxoogaa ku qaadanno deegaankaa dabiiciga ah ee quruxdu aroostay. Xilli fiid ah
ayaannu Sheekh galnay. Sheekh waa magaalo aad u quruxbadan, waxaa ku yaalla
Buuro dhaadheer oo bilicsan oo ah kuwa magaalada loogu magacdaray. Magaca
sheekh, asal ahaan wuxuu ka soo jeedaa Wadaad loogu abtiriyo, se lama hubo.
Dadka deegaanku laba buurood oo magaalada hareeraheega ku kalayaal ayay laba
war ka kala sheegaan.Deegaankaasi wuu cagaarnaa oo aad buu u qurxoonaa. Waliba
indhaha waxa aad u soo jiidanaysay buurta Sheekh iyo agagaarkeega. Laamayda
buurta dhex martaa ashqaraar ayay lahayd, oo qaab wacan ayay u dhisantahay, si
wacanna way u leexleexataa oo baabuurku markuu marayo aad baad u caashaqaysaa qaabkeeda
iyo hannaankeeda. Annaga oo sidii u daadaawanayna ayay cadceeddii dhacday oo
ifkii madoobaaday. Bes, markaa ku indhadoogsigii buurta iyo deegaanku halkaa
ayuu maalintaa nagaga handaraafmay, maadaama cadceeddii iska dhacday, oo
waqtigeedii gaadhay.
Goor fiid ah ayaannu magaalada Sheekh galnay. Halkan inaanu
ku degno oo waqti ku qaadanno ayuu qorshuhu ahaa. Salaaddii Cishaa’i ayaa la
eedaamay. Waannu tukannay. Dabadeed, Hoteel baan tagnay. Waannu ka cashaynnay.
Hudheello aad u wacan ayaa degmada ka furan oo ka shaqeeya. Meelo badan oo
dhiggeed ah way ka horraysaa, oo xataa waxkasta oo magaalo leedahay way
leedahay.
Habeenkii waannu iska cawaynnay. Dhallinyaradu Hoteellada
iyo Makhaayadaha ayay iskaga cawaynayeen, bannaanka ayay laydha ku qaadanayeen.
Inta badanna waxa aad mooddaa, in waxoogaa dadka waawaynni goobahaa u
badnaayeen, oo dhallinyaradii iyagu kubbad daawasho aad ugu mashquulsanaayeen.
Aroortii ayaannu toosnay, annaga oo nafisnay. Dhul
bilicdiisu wacantahay, eegmadiisu indhaha u roontahay, oo udgoon ka soo urayo
ayaannu indhaha ku kala qaadnay. Waan qureecannay oo Hudheel ayaannu Laxoox
subagle, iyo Harikoo kaga tuurnay. Magaaladad dhexdeeda ayaannu waxooggaa dhex
soconnay. Annaga oo soconna ayaa Abwaan Afrika, waxa uu I tusay tukaan Af Soomaali
boodhkiisu dhammaan wada yahay, deedna Afrika ayaa yidhi: ‘ Waa tukaanka kaliya
ee inta aan arkay dhul Soomaali degto Boodhkiisu Af Soomaali ku qoranyahay.’
Isagu hore ayuu u arkay, aniga ayuu I tusayay. Waanna runtii oo anba ma arag
Tukaan Af Soomaali magaciisa ku qoran, iyaga oo Ingiriisi gaar ah, ama isku jir
Ingiriisi iyo Soomaali ah ayaan arkaa, ogaanna. Waa arrin ay Sheekh
magaalooyinka kale dheertahay.
Waxa aannu soo marnay, dhismayaal waqti hore la dhisay, oo
ahaa kuwii uu Ingiriisigu gali jiray berigii uu dalka xukumi jiray.
Dhismaayaashi duug bay noqdeen oo waad ka dareemaysaa in waqti hore meesha la
dhisay. Sida la ogsoonyahay Sheekh waxa ay ka midtahay magaalooyinka
farakutiriska ah ee gumeystihii Ingiriisigu degganaan jiray, dhismayaal ku
lahaa, ee fadhiisinka u ahaa.
Magaalada dhinaceeda waqooyi ayaannu u baxnay. Buuro aad u
bilicsan ayaa dhinacaa kaga yaalla. Waxoogaa dhexdooda meelo dooxyo ah waxa aad
mooddaa in wax laga beero. Dhinaca magaalada ayaan jalleecnay, waxa aan dusha
ka halacsannay qurux dabiici ah, iyo mid samays ah oo isku dhafan. Meel waxa
nooga muuqday quruxda magaalada, iyo qaabdhismeedkeeda wacan. Dhinacna buuraha
magaalada ku teedsan, ama ku wareegsan, dhirta wada akhtarka ah, iyo dhammaan
midabka doogga ah ee dhulka iyo cirkaba kiraystay.
Magaalada waxa ku taalla Jaamacad lagu barto Xannaanada
Xoolaha, oo muddo badan ahayd halka kaliya ee Kulliyadda Xannaanada Xoolaha
bixisa. Ma jirin waqtiyadii hore Jaamacad kulliyaddaa bixisaa. Se qofkii rabaa
Sheekh ayuu u tagi jiray. Hadda se Jaamacado badan ayaa bixiya. Waa jaamacad
loo hoydo (Boarding ) ah oo habeen iyo maalin ardeydu joogaan. Ardeyda dhigataa
deegaanno kale, iyo magaalooyin kale oo Soomaaliyeed ayay ka kalayimaaddeen.
Inta la ii sheegay, waa Jaamacad dad aqoonle soo saarta, macallimiin aqoon
lihina ay dhigaan, oo kulliyaddaa au xulatay si wacan uga soo dhalaashay. Waxa
dhismaha Dugsiga ku agyaallay beer, beertaa waxaa joogay xoolo. Adhi baan
arkayay, sidoo kale Geelna waan arkayay. Waa xoolaha ardeyda baranaysa Xannaanada
Xooluhu ay tusmotaabsiiinta (Practical) ku qaataan.
Waxa inyar magaalada dhinac uga go’an Dugsi aad u ballaadhan
oo la yidhaa ‘SOAS Sheekh Secondary School.’ Waa dugsi loo hoydo ‘ Boading.’
Waqtigii Ingiriiska ayaa la dhisay. Waanna horumarka aadka loo mahadiyo ee
Gumeystihii Ingiriisku dhulka Soomaalida ka sameeyay. Hadday in uun jirto
horumar uu sameeyay gumaystahaa Ingiriisigu waa inuu ‘ Goob waxabarasho dhisay’
oo dad aan waxba aqoon waxba baray. Aqoonyahanno badan oo Soomaaliyeed dugsigan
ayay muddo hore ka baxeen. Sida in badan la sheego laba dugsi kaliya ayaa
waqtiyadaa ku yaallay Gayiga Soomaaliyeed. Midi wuxuu ahaa Dugsi hoose/dhexe oo
Cammuud la odhan jiray, oo Boorama ku yaallay. Iyo mid dugsi sare ah oo Sheekh
ku yaallay, oo ah kan aynnu hadda sheegaynno. Ardaygu labadaa Dugsi ayuu wax
kan baran jiray waqtigii gumeystaha.
Qaabdhismkeedka Dugsigu ashqaraar buu lahaa. Qaab dabaq ah
ayuu u dhisanyahay. Muddo hadda ku dhaw 60 ayuu dhisanyahay, haddana isma
baddelin waa sidiisii xagga dhiska. Waxkasta oo arday u baahdo wuu leeyahay.
Waxa ku yaalla goobtii kubbadda lagu ciyaarayay. Waxa ku taalla goobtii ka
seexanayay oo meel la seexdo ayuu leeyahay. Qol dhawr qof seexan karaan oo
sariiri iyo qalabkeedii taallo ayaa ku yaalla. Innamadu meelo gaar ah ayay
seexdaan, habluhuna meelo gaar ah. Shaqaale ayaa si joogta ah uga shaqeeya
nadaafadda hoyga seexashada, iyo dhammaan dugsigaba. Waxa ku taalla goobtii wax
lagu akhrisanayay. Maktabada wayn oo buug badani taallo ayaa taalla. Goobaha
noocan ahi waa kuwa ardeygu wax ku baran karo, oo wax ku shiili karo, waa
haddii ay ka go’antahay, niyadna uu hayo.
Dugsigu afarta Fasal ee dugsiga sare ayuu ka koobanyahay.
Sannadkasta tiro kooban oo ardey ah ayuu qaataa. Intaas ayaana inay sannadkaa
gasho nasiib u yeelata. Ardeyda Imtixaannada Soomaalilaan ugu sarraysa ayuu
imtixaan ka qaataa, dabadeedna inta ugu sarraysa ayuu qaataa. Waa qaab wacan
haddii tartan loo galayo, iyaguna caddaalad samaynayaan. Dabcan bilaash maaha e
ardeygu lacag buu dhiibaa. Sidoo kale, hay’ad ayaa agacnta ku haysa oo dusha ka
maammusha, kana caawisa dugsiga wixii kharash ah eek u baxaya.
Dugsiga ayaannu muddo dhex soconnay, oo kolba goob eegaynay.
Meel deggan wuu ku yaallaa, deegaan indhadoogsi lehna wuu ka dhisanyahay.
Macallimiinta dhigtaa Ajaanib iyo Soomaaliba way leeyihiin.
Sheekh waa magaalo isku filan. Qofkii tagina waxbadan ayuu
ka soo dheefayaa. Waxa ay ku jirtaa magaalooyinka iyo goobaha loo dalxiis tago,
oo qofkii raba inuu dalxiis dhul Soomaaliyeed ku tago, ama ku maro, waxa lagula
taliyaa inuu qorshaha ku darsado dalxiisidda magaalada Sheekh guud ahaa, gaar
ahaanna buurta Sheekh.
Aan hadalka soo gebagebeeyee, intii aan joogay waan ku
indhadoogsaday, lana ashqaraaray Sheekh. Nooli kulantee.
Cabdirasaaq Sandheere
Oktoober, 2019
Boorama, Awdal
Comments
Post a Comment