Faallaynta Buugga “ Xilkas: U Hoggaami Si Raadayn Leh”
Hordhac
Buugga ‘ Xilkas’ waxa qoray aqoonyahan Cabdikariin
Cismaan Jaamac, oo ah khabiir caalamiya oo ku takhasusay kobcinta hoggaaminta,
Istaraatijiyadda, iyo Tiknoolajiyadda.
Si guud, buuggu waxa uu ka warramayaa hoggaaminta.
Hoggaamintu way noocyo badantahaye noockasta oo hoggaaminta ah wax buu ka
taabanayaa. Wuxuuba qoraagu cinwaan hoosaad buugga uga dhigay ‘ U hoggaami si
raadayn leh.’ Wuxuu xusayaa in qofku naftiisa, iyo bulshadaba u hoggaamiyo si
raadayn leh, oo marka uu wax hoggaamiyo raadayn iyo saamayn ba keeno. Sidoo
kale, isla cinwaan hoosaadka waxa uu qoraagu leeyahay ‘ ku hoggaami naftaada,
ehelkaaga, iyo bulshadaba aqoon iyo xikmad’ wuxuu halkanna sii sheegayaa in qofku
waxyaabo badan hoggaamin karo, se hoggaamintu ayna ahayn uun in qofku
madaxwayne noqdo ama xil sare qabto.
Buuggu waxa uu ka koobanyahay Saddex qaybood oo
waawayn, saddexdaas qaybood waxa soo hoosgala 10 cutub. Waxa aan isku dayayaa
inaan halkan ku soo kobo nuxurka uu buuggu sido iyo waxyaabaha uu ka hadlayaba.
Muxuu ka warramayaa ‘ Xilkas?’
Qaybta koowaad, wuxuu qoraagu kaga warramayaa u
jeedda uu qofku yeelanayo. Judha horaba waxa uu iswayddiinayaa ‘ Maxaad u
nooshahay?’ wayddiintaa warcelinteeda hore ugama jawaabayee wuu u soo
araaranayaa, wuxuu ka horraysiinayaa oo leeyahay ‘ Maskaxda ku qabo oo ka feker
taariikhdaada danbe.’ Dhammaanteen waxa aynu jecelnahay in aynu noqonno dad
waxtar leh inta ay noolyihiin, khayrna adduunka kaga tega, si ay haddaba taasi
u suurtagasho waa in aynu leennahay ku talagal ayuu qoraagu leeyahay. Waxa
haddaba muhiim ah in qofku yeesho hadaf cad, oo hal meel kaliya diiradda saaro,
sababtuna waxa ay tahay Alle wayne waxa uu sheegay in uuna qofka laba qalbi
siinin, haddaba haddii aanad qalbigaaga hal meel u jeedin kuuma suurtagalayso
in aad xaqiijiso natiijo macno leh, sida qoraagu xusayo. Jihadu waa mid aad
diiradda ku saaraysid hadaf kuu muhiim ah, hadafkuna wuxuu noqon karaa mid
ballaadhan oo ka kooban qaybo badan, balse ujeeddada guud waa meesha aanu
qalbigu labo u qaybsami karin.
Waxa iyadna qofka raba inuu wax hoggaamiyo u
muhiim ah inuu xor noqdo, sida qoraagu xusayo. Marka hore waa maxay xornimo?
Xornimadu waxa weeyaan I qofku u madaxbannaanaado caqiidadiisa iyo fekradahiisa
saxan. Haddaba qofku muxuu ka xoroobayaa? Wuxuu ka xoroobayaa jahliga, iyo
waxyaabaha suurtagalin kara in qofku raaco hawada naftiisa iyo ta dadka kale,
faa’idada cilmiguna waa ficilka. Xorriyaddu xad ma leedahay? Haa, way leedahay.
Bini’aadanku wuu xaddidanyahay waqtiga uu adduunka imanayo, arsaaqaddiisa,
derejada inta uu noolyahay, iyo goorta uu adduunka ka tegi doonaa waxa ay
gacanta ugu jiraan Allaha wayn. Sidaas darteed Allihii abuuray waxa uu dejiyay
sharciyo la isku maamulo si ayna noloshu fawdo u noqon sida qoraagu xusayo.
Xorriyaddu waa labo nooc: Xorriyad laga xoroobo nafta iyo xorriyad laga xoroobo
waxyaabaha nafta saamaynta ku leh ee debadda ka imanaya. Waxa macquul ah in addoonsiga
naftu noqdo midka naftaadu kugu hayso.
Qoraagu waxa uu xusayaa cilmibaadhis ay samaysay
Bronnie Ware. Bronnie, waxa ay ahayd gabadh kalkaaliso ah, waxa ay ka shaqayn
jirtay cusbitaal ku yaalla dalka Ustareeliya oo dadka xanuunsanaya la dhigo.
Waxa ay su’aalo waydiin jirtay dadkii qarka u saarnaa dhimashada ee
xanuunsanayay wixii ay ka qoomamaynayeen ee ay ahayd inay sameeyaan ama ayna
samayn, wayna diwaangelin jirtay. Shantan arrimood ayay qortay:
1-
Waxa aan jeclaan lahaa in
aan noolaado nolosha aan rabay anigu ee
aanan noolaan tii dadku ila rabeen.
2-
Waxa aan jeclaan lahaa in aanan
si xad’dhaafa u shaqayn lahayn: waayo qofku waqti umuu helin ehelkiisii,
reerkiisii, carruurtiisii IWM.
3-
Waxa aan jeclaan lahaa geesinnimo
aan dareenkayga ku cabbiri lahaa.
4-
Waxa aan jeclaan lahaa in aan
joogteeyo xidhiidhka saaxiibbadayda fiican.
5-
Waxa aan jeclaan lahaa in aan
naftayda u oggolaan lahaa in ay farxad ku noolaato.
Maxay ku kala duwanyihiin hoggaaminta iyo
maamulku? Qoraagu waxa uu xusayaa in hoggaaminta iyo maamulku yihiin labo
habraac oo aan kala maarmi karin, oo ujeeddo/ahdaaf u wada adeega. Maamulku waa
xakamayn iyo kaantarool, halka hoggaamintu tahay abaabul guud oo la hiigsanayo
ujeeddooyin iyo himilooyin xilligan iyo mustaqbalkaba.
Waxa kale, oo qoraagu xusayaa qiyamka iyo
caadooyinka uu qofku leeyahay. Qiyamku waa toosh lagu ifiyo meelaha nolosha
madmadaw kaa galo. Marka aad habeenkii toosh haysatid ama lugaynaysid meel
iftiin leh ayaad ka badbaadaysaa boholaha. Qofka Muslinka ahi uma baahna inuu
curiyo qiyam kale, waayo Quraanka iyo sunnaha ayaa tusaaleeyay. Ummadaha kale
ee aan xaqa qaadan waxa ay adeegsadaan qiyam ay iyagu hindisaan, oo marwalba la
jaanqaada waxa shakhsigu ama maamulku u arkaan maslaxada naftooda iyo ta dadka.
Aadamuhu ma noolaan karaan qiyamla’aan- qofkii aan qiyam lahayn wuxuu la
midyahay gaadhi aan shookaan lahayn. Xataa xayawaanku way leeyihiin oo waxa ay
raacaan qiyam, sida in aanay hooyada iyo aabbuhu cunin dhashooda, iyo in labka
labka kale shahwo ka raadin.
Waxa kale, oo qoraagu xusayaa in qofku mudnaan
siiyo, wixii mudan. Haddii qofku waxkasta mudnaan iyo qiimo isku mid ah siiyo
waxa ay la mid tahay in aan waxba mudnaanta la siinin. Haddaba si aynu saamayn
macno leh u samayno waa lagama maarmaan in aynu kala garanno arrinkee ayaa
degdega oo aan muhiim ahayn? Laakiin se arrinkee ayaan degdeg ahayn, se muhiim
ah in xoogga la saaraa? Arrimaha muhiimka ahi waa kuwa raadaynta leh, sida
waxbarasho faa’ido leh, shaqo xalaal ah, barbaarinta reer iyo carruur fiican, u
adeega bulshada, caafimaadka oo aad ilaashatid IWM.
Qaybta 2aad, qoraagu waxa uu kaga warramayaa in
qofku barto, kuna shaqeeyo waxa uu jecelyahay ee uu rabo inuu sameeyo. Si aad u
baratid waxan aad jeceshahay waxa muhiim ah in uu naftiisa barto. Qofku saamayn ma yeelan karo haddii aanu
isagu isgaranayn, oo aanu ogayn kartidiisa ( dhalasho iyo kasbashaba), isla
markaana aanu fahmi karin arrimaha uu ka midhadhalin karo. Waxa aad waxtar
noqon kartaa oo kaliya marka aad ku hawlgashid mawhibooyinka Rabbaaniga ah ee
adiga kuu goonida ah, oo aad aqoon iyo khibrad ku xoojisay. Marka uu qofku
naftiisa barto ayuu wax hoggaamin karaa. Qoraagu waxa uu xusayaa in sannadkii
2019kii lacagta lagu qarashgareeyay kobcinta iyo soo saaridda hoggaamiyayaal
fiican ay ahayd $375. Waxa sidoo kale, la ogyahay buugaagta ugu badan ee
adduunka xilligan la daabaco in ay ka midyihiin buugaagta ka hadlaysa
hoggaaminta. Waa in qofku qiimeeyaa awoodihiisa. Sahaminta kartiyaha qofka
dariiqooyin kala duwan ayaa loo maraa. Kuwa ugu muhiimsan waxa ka mid ah qiimaynta
lagu sameeyo qofka si loo ogaado dabeecadihiisa iyo hibooyinkiisa u gaarka ah,
iyo kartiyaha uu qofku kasbaday. Waa in qofku ogaado sifooyinka fiican ee uu
leeyahay.
Waxa qaybtan qoraagu ku xusayaa hala’buurka. Wuxuu
iswayddiinayaa maxaa sababa in bulsho ama dal horumar ballaadhan sameeyaan,
halka bulshooyin kale aanay horumar macno leh ku tallaabsan? Waxyaabo badan
ayaa sababa, se waxa ugu muhiimsan ka shaqaysiinta maskaxda, iyo
hal’abuurnimada bulshadu la timaaddo.
Koboca iyo horumarka bulshadu waxa uu ka bilaabmaa oo kaliya marka loo soo jeestay in maskaxda la shiilo
oo si qoto dheer loo fekero, si xal loogu dhibka nolosha, lana fahmo kawnka. Dhammaan
dadka waxyaabaha cusub la yimid sida Saynisyahankii Laydhka soo saaray, waxa ay
ka shaqaysiiyeen maskaxda. Dadka kuwa wax ku soo kordhiyay Sayniska,
Tijnoolajiyadda, xisaabta, Fiisikiska, cilmiga xiddigiska, Bayoolajiga, iyo
Kimistariga waxa ay ka shaqaysiiyeen maskaxda, waxayna la yimaaddeen allifaad
iyo hala’buur cusub. Sidoo kale, waxa allifaadda soo gelaysa in qofku wax jiray
sii naashnaasho oo wax ku sii daro, ama arrin cusub ka soo saaro.
Waxa kale oo qoraagu ka warramayaa in qofku
saamayn yeesho. Waxa guul wayn ah in qofku qeexo ujeeddada uu ka leeyahay
nolosha, oo fahmo sida ugu fiican ee la isku hoggaamiyo. Markaas qofku wuxuu la
midyahay middi la afeeyay, marka aad middi afaysidna meel iska dhigi mayside
waa in aad u adeegsataa ujeeddadii aad u afaysay. Sidaas si la mid ah marka aad
ujeeddada noloshaada qeexdid, ee aad aqoon ahaan isku dhistid, waa in aad
diiradda saartid meeshii aad rabtay inaad saamayn ku yeelanaysid. Marka aad
ogaatid meesha aad abuur ahaan ku fiicantahay, waa inaad halkaas ku dadaashid
oo saamayn badan ku yeelatid. Waxyaabaha qofku saamaynta ku yeelan karo waxa ka
mid ah inuu waxbarto.
Qaybta 3aad, qoraagu waxa uu kaga warramayaa in
qofku horumarka joogteeyo. Waxyaabaha uu qofku wax ku joogtayn karo wax aka mid
ah inuu hal’adayg la yimaaddo. Marka qofku ujeeddo leeyahay, waxa uu qabanayan
uu jecelyahay way u fududaanaysaa inuu u adkaystaa. Isbeddelka joogtada ah iyo
niyadjabka waxa sababa in aanu qofku aad uga fekerin ujeeddada noloshiisa iyo
dariiqyada uu ku xaqiijin karo himilooyinkiisa. Hadafkasta oo la rabo in lagu
guulaysto wuxuu yeelanayaa caqabad. Shaqada aad qabato ayay ku xidhantahay
baaxaddda carqaladaha iyo caqabadaha kaa hor imanaya. Balse, marka ay kuu
caddahay ujeeddada noloshaadu ee ay kuu caddahay kartidaada iyo waxa aad
jeceshay way kuu fududaanayaan waxa aad qabanaysid. Tusaale ahaan, ninkii nalka
soo saaray ee la odhan Thomas Eddison wuxuu ku guuldarraystay samaynta
laanbadda boqollaal jeer. Waxa la sheegay in mar la wayddiiyay haddii uu intaas
oo jeer ku guuldarraystay in uu laanbad sameeyo, wuxuu faraha uga qaadi waayay
oo wax kale waqtigiisa u gelin waayay. Wuxuu ku jawaabay ‘ Kumaan guuldarraysan
in aan laanbad sameeyo, laakiin waxa aan ogaaday boqol dariiq oo aan laanbad
lagu samayn karin.” Jawaabtaasi waa mid cajiiba, waa hubaal in marka isku day
yimaaddo in guuldarro iman karto, se inaad sii waddid waxa ay ku xidhantahay
inaad marka hore diyaar u ahaatid.
Sidoo kale, qoraagu waxa uu ka warramayaa ‘
Milicsiga’ oo ah in qofku dib ugu noqdo oo milicsado noloshiisii hore.
Bini’aadanku waa noolaha keliyaha ee awood uu isku fahmo la siiyay. Wuxuu Alle
innagu abuuray awood aynu ku fahanno nafaheenna, waxa hareeraheenna ka socda,
xasuusanno wixii dhacay, kana qiyaas qaadan karo waxyaabaha dhici kara. Waxkasta
oo nolosha inna soo maraa waxa ay innaga tegayaan khibrad. Haddii khibraddaasi
tahay mid fiican, waxaynu ku baadi soocaynaa dareen fiican. Haddii se ay tahay
mid aan fiicnayn oo taban waxa ay la xidhiidhaa dareen aan fiicnayn oo taban
sida qoraagu xusayo. Inkasta oo xaaladaha nololeed ee dadku kala duduwanyihiin,
haddana qof walba caqabado wuu la kulmayaa nolosha. Sidaas darteed, ma garan
karno waxa dhici kara mustaqbalka, balse wixii inna soo maray waynu ognahay, oo
waynu ka qiyaas qaadan karnaa mustaqbalka. Waxaynu sidoo kale wax ka ogaan
karnaa waxyaabihii ummadihii hore ay la kulmeen.
Ugu danbayn qoraagu waxa uu kaga warramayaa ‘
hoggaamin raadayn leh ( Intelligence Leadership).’ Ujeeddo wayn lama xaqiijin
karo, haddii aan dad badan loo abaabulin si xikmad ku dheehantahay. Haddaba waa
maxay hoggaamintu? Hoggaamintu waa adeeg lagu suurtageliyo xaqiijinta ujeeddo
shakhsiyadeed, kooxeed, Urur, ama mid bulsheed. Hoggaamintu waa garasho,
aqbalid, iyo fulinta masuuliyadda nafta, kooxeed, iyo in ka sii wayn ba. Haddaba
side hoggaamiye fiican loo soo saari karaa? Afartan qodob ayuu qoraagu xusayaa:
1-
In qofku hibo hoggaamineed leeyahay
oo u dhashay.
2-
Deegaan ku habboon hoggaaminta.
3-
Carbin.
4-
Khibrad.
Gebagebo
Buuggu waxa uu ka warramayaa waxyaabo muhiim ah,
qofkasta waa u muhiim. Waxa uu sida fiican uga warramayo wax aka mid ah
hoggaaminta. Hoggaamintu waxa ay ka mid tahay waxyaabaha qofku naftiisa, iyo
bulshada ku anfici karo, ee wax ugu tari karo.
W/Q: Cabdirisaaq Sandheere
09, May, 2022
Boorama, Awdal.
Comments
Post a Comment